Lexicon

Barrett-ov jednjak predstavlja komplikaciju gastroezofagealne refluksne bolesti koja se može opisati kao pojava posebne vrste sluzokože na jednjaku koja nastaje kao rezultat hroničnog refluksa želudačnog sadržaja u jednjak. Klinički značaj Barrett-ovog jednjaka nalazi se u činjenici da je ova sluzokoža genetski nestabilna, i sklona transformaciji u maligni tumor. Smatra se da će oko 10 – 15% bolesnika koji boluju od GERB-a, vremenom razviti Barrett-ov jednjak. Znajući kakva je učestalost GERB-a u opštoj populaciji (svaka peta odrasla osoba), možemo zaključiti da je i učestalost Barrett-ovog jednjaka izrazito velika. Iako će relativno mali procenat bolesnika razviti maligni tumor iz Barrett-ovog jednjaka (0.3 – 2%), visoka prevalenca ovog oboljenja govori nam da ukoliko dijagnostikujemo Barrett-ov jednjak, neophodno je prisupiti praćenju i lečenju, odnosno moramo delovati preventivno.

Diveretikulum predstavlja kesasto proširenje koje prolbira iz lumena jednjaka Divertikulumi jednjaka se prema građi dele na prave i lažne ili pseudodivertikulume a u zavisnosti od mehanizma nastajanja divertiukulumi mogu biti pulzioni i trakcioni. Najčešći su pulzioni i nastaju kao posledica povećanja pritiska unutar samog organa i širenja zida na mestu najslabije građe muskulature. Najčešći pulzioni divertikulumi su Zenker-ov u ždrelu i epifrenični divertikulum u završnom delu jednjaka

HALO sistem za radiofrekventnu endoskopsku ablaciju danas predstavlja najadekvaniju metodu za uklanjanje Barrett-ove sluzokože na jednjaku. Procedura je veoma efikasna, i sa niskom stopom neželjenih efekata. HALO tehnologija predstavlja poseban vid ablacije u kojoj se toplotna energija prostire na precizan i kontrolisan način. Primenom HALO tehnologije moguće je potpuno ukloniti obolelo tkivo Barrett-ovog jednjaka bez oštećenja okolnog, zdravog tkiva jednjaka. Terapija ablacijom se sprovodi zajedno sa endoskopijom gornjeg dela digestivnog trakta. Tretman je minimalno invazivan, traje kratko i ne treba praviti nikakve rezove. HALO radiofrekventna ablacija se sastoji iz dva različita ablaciona sistema: HALO 360 koji se koristi za tretman većih površina Barrett-ovog jednjaka i kod promena koje zahvataju celu cirkumferencu jednjaka i HALO 90 koji se sprovodi u slučajevima kraćih prstenastih izvrata.

Gastroezofagealna refluksna bolest (GERB) je danas predstavlja najčešće oboljenje gornjeg digestivnog trakta. Smatra se da preko 20% odrasle populacije bar jednom mesečno ima simptome GERB-a, dok kod oko 5% ovo stanje značajno remeti kvalitet života i može dovesti do ozbiljnih komplikacija. GERB u kliničkoj praksi ptredstavlja pojam koji obuhvata sve kliničke aspekte gastroezofagealne refluksne bolesti, bilo da se odnosi na njenu simptomatologiju ili oštećenja uzorokovana patološkim refluksom želudačanog sadržaja u jednjak. GERB se definiše kao skup zabrinjavajućih simptoma i/ili oštećenja uzrokovanih refluksom želudačnog sadržaja u jednjak. Kliničke prezentacije GERB-a variraju i obuhvataju tipične i atipične simptome kao i komplikacije, dajući ovom oboljenju veoma širok spektar. Pored gorušice, odnosno osećaja pečenja iza grudne kosti, koja je načešći simptom GERB-a, pacijent može osećati regurgitaciju (nevoljno vraćanje hrane ili tečnosti iz želuca u jednjak), kao i otežano gutanje. Ova tri simptoma predstavljaju tipične manifestacije GERB-a. Ukoliko se izrazita gorušica javlja dva ili više puta nedeljno, značajno remeti kvalitet života.

Motorni poremećaji jednjaka predstavljaju široku grupu oboljenja koja se manifestuju poremećenim kontrakcijama tela jednjaka i funkcionisanjem oba, gornjeg i donjeg, ezofagealna sfinktera. Simptomi kod ovih oboljenja su veoma različiti, i mogu se manifestovati osećajem zastajanja hrane, bolovima u grudima i iza grudne kosti kao i vraćanjem sadržaja iz želuca u jednjak. Veoma često ovi simptomi se pogrešno pripisuju oboljenjima srca ili pluća. Ovi poremećaji se ne mogu sa sigurnošću dijagnostikovati samo pomoću simptoma, radiografije i endoskopije već su neophodne veoma precizne, pre svega funkcionalne dijagnostičke metode kako bi se postavila tačna dijagnoza. Najčešći poremećaji motiliteta jednjaka su ahalazija, difuzni spazam i hiperkontraktilni jednjak

Manometrija jednjaka se definiše kao dijagnostička procedura koja omogućava kvalitativnu i kvantitativnu procenu pritisaka tela jednjaka i njegova dva sfinktera, donjeg i gornjeg ezofagealnog, njihove međusobne koordinacije i ukupnog motiliteta jednjaka. Ova dijagnostička procedura predstavlja široko prihvaćenu metodu u ispitivanju motorne funkcije jednjaka i njegovih sfinktera kao i “zlatni standard dijagnostike“ svih primarnih poremećaja motiliteta jednjaka.

Ezofagealna 24 časovna pH metrija predstavlja dijagnostičku proceduru kvantitativne procene postojanja i/ili težine GER-a, određivanja tačnog vremena u kome je sluzokoža jednjaka izložena kiselinskom želudačnom sadržaju i objektivne procene efikasnosti medikamentoznog ili hirurškog lečenja. Ovom procedurom se odredjuje tip GER-a, kiselinsko pražnjenje jednjaka kao i korelacija između izlaganja jednjaka kiselini i simptoma bolesnika. 24 časovna pH metrija predstavlja osnovnu dijagnostičku proceduru za bolesnike sa suspektnim GERB-om, sa ukupnom specifičnošću i senzitivnošću od 96 %.

24 časovna pH metrija kombinovana sa impedancom jednjaka predstavlja najsavremeniju metodu u evaluaciji gastroezofagealne refluskne bolesti. Na ovaj način se pored mogućnosti detekcije kiselog refluksa, može otkriti i refluks bilo kakvog sadržaja u jednjak, bilo da se radi o slabo kiselom odnosno alkalnom sadržaju. Pored toga može se odrediti i sastav refluksa, u odnosu na to da li je tečan, gasoviti ili mešoviti. Zahvaljujući senzorima za impedance koji su raspoređeni po celoj sondi i pokrivaju kompletnu dužinu jednjaka, moguće je ustanoviti i nivo do kojeg se refluksni sadržaj vraća. Ova procedura omogućava 100% senzitivnost u proceni prisustva refluksa. Pored toga softver koji analizira rezultate izračuvana i verovatnoću povezanosti simptoma ispitanika sa refluksnim epizodama što je posebno korisno prilikom određivanja specifične medikamentozne terapije, ili procene za antirefluksno hirurško lečenje.

Regurgitacija predstavlja pojavu nevoljnog vraćanja želudačnog sadržaja u jednjak i ždrelo. Ona nastaje bez prethodne mučnine, naprezanja odnosno grčenja trbušne muskulature ili nagona na povraćanje. Najčešće se javlja posle obroka, a obično se pogoršava sa presavijanjem i u ležećem položaju. Posebno je neprijatna forma regurgitacije kiseline u noćnim časovima dok osoba spava. Tada se bolesnici naglo bude iz sna usled jakog nadražaja ždrela i nagona na kašalj, i imaju osećaj da će se “udaviti”. Regurgitacija može lako izazvati respioratorne komplikacije ukloliko se regurgitirani sadržaj udahne.

Gorušica predstavlja simptom koji se ispoljava neprijatnim osećajem peckanja ili žarenja (paljenja) iza donjeg dela grudne kosti, koji se postepeno širi kroz jednjak do grla. Ona nastaje kao posledica nadržaja sluzokože jednjaka dospevanjem želudačne kiseline iz želuca do grla, prevashodno zbog slabosti mišića, donjeg ezofagealnog sfinktera (DES), koji štiti završni deo jednjaka od dejstva sadržaja iz želuca. Gorušica predstavlja osnovni i najčesšći simptom gastroezofagealne refluksne bolesti (GERB).

Peptična ulkusna bolest je pojam koji se odnosi na nastanak ulkusa (grizlica ili čireva) na želucu i početnom delu dvanaestopalačnog creva. Ulkus predstavlja defekt na sluzokoži želuca ili dvanaestopalačnog creva koji se širi kroz celu debljinu sluzokože i zahvata mišićni sloj. U mišićnom sloju nalazi se veliki broj nervnih završetaka, zbog čega peptični ulkusi kao dominantni simptom daju jak i oštar bol. Peptični ulksi najčešće nastaju kao posledica Helicobacter pylori infekcije ili usled preteranog korišćenja nesteroidnih antiinflamatornih lekova (NSAIL).

Hernija hijatusa jednjaka ili želudačna kila, predstavlja proboj (hernijaciju) delova želuca kroz otvor jednjaka na dijafragmi u grudni koš. Hernija se sastoji iz kilne kese koju formira trbušna maramica i u kojoj se najčešće nalazi deo ili ponekad i ceo želudac, ali se ređe mogu naći i drugi organi kao što su tanko i debelo crevo ili omentum. Kod ovog oboljenja normalan mehnizam sprečavanja refluksa želudačnog sadržaja u jednjak gotovo da ne postoji, tako da su simptomi poput gorušice i regurgitacije kod ovih osoba veoma česte. Hernije hijatusa jednjaka su prisutne u oko 50 % populacije, ali skoro polovina njih nema nikakve tegobe. Većina klasifikacija podrazumeva postojanje ukupno četiri tipa hernija hijatusa jednjaka: aksijalne, paraezofagealne, mešovite i kombinovane. Samo adekvatna i kompletna dijagnostika omogućava pravi način lečenja ovih bolesnika.