Difuzni spazam jednjaka

Difuzni spazam jednjaka (DSJ) je motorni poremećaj glatkih mišića tela jednjaka koji se karakteriše nekoordinisanim multiplim simultanim kontrakcijama tela jednjaka koje su visokih amplituda, dužine trajanja i učestalosti.

Radiografija i manometrija difuznog spazma

Kod DSJ postoji izražena hipretrofija glatkih mišića distalne 2/3 jednjaka, praćenih kliničkim manifestacijama disfagije i retrosternalnog bola. DSJ se javlja u oko 10 % bolesnika sa primarnim poremećajem motiliteta jednjaka, podjednako često u oba pola, dominantno kod starijih osoba.

Uzrok

Iako je kao i kod većine poremćaja motiliteta jednjaka etiologija nepoznata, kod DSJ postoje patološke promene na n. vagusu, jače izražene nego kod bolesnika sa ahalazijom, ali bez redukcije ukupnog broja gangliona.

Umesto normalnih propulzivnih peristaltičkih kontrakcija dolazi do spazama tela jednjaka visokih amplituda koji ne pomeraju hranu distalno (nepropulzivne kontrakcije), već imaju i retrogradni put. Kod oko 30% bolesnika DES se neadekvatno relaksira tokom akta gutanja zbog gubitka simpatičkih neurotransmitera, a često je i postojanje peudodivertikuluma tela jednjaka, usled povećanog intraluminalnog pritiska.

Klinička slika

Dominantni simptomi DSJ su iznenadan jak bol iza grudne kosti sa projekcijom u leđa, praćen disfagičnim simptomima za čvrstu i tečnu hranu.

• Bol iza grudne kosti – naizmeničan, ponekad veoma intenzivan, po tipu anginoznog. Izražene kontrakcije praćene bolom mogu nastati nakon unosa hrane, ali i u miru i tokom noći, kada bolesnika bude iz sna. Retrosternalni bolovi variraju od blagih do izuzetno izraženih sa širenejm u leđa i vilicu, ne moraju da budu udruženi sa aktom gutanja, mogu trajati od nekoliko sekundi do nekoliko minuta.
• Otežano gutanje – Disfagija može nastati tokom unosa čvrste hrane ili tečnosti, i potencirana je u slučaju da su one izrazito hladne ili tople. Simptomi DSJ su povremeni i tipično su neprogresivni, čime se DSJ razlikuje od drugih ezofagealnih uzroka bola u grudima kao što su ahalazija ili karcinom jednjaka, odnosno od angine pectoris. DSJ se češće javlja kod anksioznih osoba.

Dijagnostika

• Radiografija jednjaka sa barijumom – Klasični nalaz DSJ najčešće se viđa tokom barijumske radiografije, pri čemu telo jednjaka tokom simultanih kontrakcija ima izgled „vadičepa“ ili „brojanica“. Normalna peristaltika postoji u gornjoj trećini (poprečno prugasti mišići), a patološka tercijarna peristaltika se uočava u regionu donje 2/3 jednjaka (glatki mišići jednjaka). Talas kontrakcija se prostire proksimalno od nivoa luka aorte, a tercijarne kontrakcije su uglavnom visokih amplituda, dužine trajanja i učestalosti, uz povremeno postojanje pseudodivertikuluma.
• Gastroskopija – lumen jednjaka je obično normalnog izgleda ali se mogu videti veoma izraženi spazmi tela jednjaka naročito u srednjoj i distalnoj trećini. Tokom endoskopije treba posebno obratiti pažnju na prisustvo znakova GERB-a (ezofagitis, ulceracije ili suženja).
• Manometrija – „zlatni standard“ u dijagnostici DSJ. Klasične abnormalnosti viđene tokom ezofagealne manometrije su nalazi simultanih kontrakcija tela jednjaka visokih amplituda. Za pouzdanu dijagnozu je neophodno prisustvo simultanih kontrakcija u više od 20% gutljaja prilikom manometrijskog pregleda. Manometrijski nalaz može ukazati i na česte, ponavljajuće kontrakcije visokih amplituda, dugotrajnije kontrakcije (> 6 sec.), talase visokih amplituda (> 180 mmHg), spontane kontrakcije nepovezane sa gutljajem. Pojedini bolesnici sa DSJ mogu imati i povišen pritisak DES-a sa neadekvatnom relaksacijom.

Posebnu podgrupu DSJ predstavljaju pacijenti sa segmentnim distalnim ezofagealnim spazmom koji je definisan manometrijskom prezentacijom simultanih kontrakcija ali samo u distalnoj trećini jednjaka. Značaj takvih manometrijskih nalaza je u planiranju dužine presecanja mišića distalnog jednjaka prilikom hirurškog lečenja ovih bolesnika.

Napisao:
Ass. dr Ognjan Skrobić
Specijalista opšte hirugije

Objavio:
Reflux Centar
Centar za oboljenja gornjeg digestivnog sistema