Difuzni spazam jednjaka

Difuzni spazam jednjaka (DSJ) je motorni poremećaj glatkih mišića tela jednjaka koji se karakteriše nekoordinisanim multiplim simultanim kontrakcijama tela jednjaka koje su visokih amplituda, dužine trajanja i učestalosti.

Difuzni spazam

Radiografija i manometrija difuznog spazma

Kod DSJ postoji izražena hipretrofija glatkih mišića distalne 2/3 jednjaka, praćenih kliničkim manifestacijama disfagije i retrosternalnog bola. DSJ se javlja u oko 10 % bolesnika sa primarnim poremećajem motiliteta jednjaka, podjednako često u oba pola, dominantno kod starijih osoba.

Uzrok

Iako je kao i kod većine poremćaja motiliteta jednjaka etiologija nepoznata, kod DSJ postoje patološke promene na n. vagusu, jače izražene nego kod bolesnika sa ahalazijom, ali bez redukcije ukupnog broja gangliona.

Difuzni spazam 2
Difuzni spazam jednjaka

Umesto normalnih propulzivnih peristaltičkih kontrakcija dolazi do spazama tela jednjaka visokih amplituda koji ne pomeraju hranu distalno (nepropulzivne kontrakcije), već imaju i retrogradni put. Kod oko 30% bolesnika DES se neadekvatno relaksira tokom akta gutanja zbog gubitka simpatičkih neurotransmitera, a često je i postojanje peudodivertikuluma tela jednjaka, usled povećanog intraluminalnog pritiska.

Klinička slika

Dominantni simptomi DSJ su iznenadan jak bol iza grudne kosti sa projekcijom u leđa, praćen disfagičnim simptomima za čvrstu i tečnu hranu.

  • Bol iza grudne kosti – naizmeničan, ponekad veoma intenzivan, po tipu anginoznog. Izražene kontrakcije praćene bolom mogu nastati nakon unosa hrane, ali i u miru i tokom noći, kada bolesnika bude iz sna. Retrosternalni bolovi variraju od blagih do izuzetno izraženih sa širenejm u leđa i vilicu, ne moraju da budu udruženi sa aktom gutanja, mogu trajati od nekoliko sekundi do nekoliko minuta.
  • Otežano gutanje – Disfagija može nastati tokom unosa čvrste hrane ili tečnosti, i potencirana je u slučaju da su one izrazito hladne ili tople. Simptomi DSJ su povremeni i tipično su neprogresivni, čime se DSJ razlikuje od drugih ezofagealnih uzroka bola u grudima kao što su ahalazija ili karcinom jednjaka, odnosno od angine pectoris. DSJ se češće javlja kod anksioznih osoba.

Dijagnostika

  • Radiografija jednjaka sa barijumom – Klasični nalaz DSJ najčešće se viđa tokom barijumske radiografije, pri čemu telo jednjaka tokom simultanih kontrakcija ima izgled „vadičepa“ ili „brojanica“. Normalna peristaltika postoji u gornjoj trećini (poprečno prugasti mišići), a patološka tercijarna peristaltika se uočava u regionu donje 2/3 jednjaka (glatki mišići jednjaka). Talas kontrakcija se prostire proksimalno od nivoa luka aorte, a tercijarne kontrakcije su uglavnom visokih amplituda, dužine trajanja i učestalosti, uz povremeno postojanje pseudodivertikuluma.
  • Gastroskopija – lumen jednjaka je obično normalnog izgleda ali se mogu videti veoma izraženi spazmi tela jednjaka naročito u srednjoj i distalnoj trećini. Tokom endoskopije treba posebno obratiti pažnju na prisustvo znakova GERB-a (ezofagitis, ulceracije ili suženja).
  • Manometrija – „zlatni standard“ u dijagnostici DSJ. Klasične abnormalnosti viđene tokom ezofagealne manometrije su nalazi simultanih kontrakcija tela jednjaka visokih amplituda. Za pouzdanu dijagnozu je neophodno prisustvo simultanih kontrakcija u više od 20% gutljaja prilikom manometrijskog pregleda. Manometrijski nalaz može ukazati i na česte, ponavljajuće kontrakcije visokih amplituda, dugotrajnije kontrakcije (> 6 sec.), talase visokih amplituda (> 180 mmHg), spontane kontrakcije nepovezane sa gutljajem. Pojedini bolesnici sa DSJ mogu imati i povišen pritisak DES-a sa neadekvatnom relaksacijom.

Posebnu podgrupu DSJ predstavljaju pacijenti sa segmentnim distalnim ezofagealnim spazmom koji je definisan manometrijskom prezentacijom simultanih kontrakcija ali samo u distalnoj trećini jednjaka. Značaj takvih manometrijskih nalaza je u planiranju dužine presecanja mišića distalnog jednjaka prilikom hirurškog lečenja ovih bolesnika.

Objavljeno: 18/04/2018 Ažurirano: 15/07/2020

Napisao:

Specijalista opšte hirugije

Objavio:
Reflux Centar
Centar za oboljenja gornjeg digestivnog sistema