Klinička slika Barrett-ovog jednjaka

Simptomi

Kod bolesnika sa Barrett-ovim jednjakom (BJ) postoje značajne razlike u percepciji simptoma i kliničkoj slici, tako da je konsultacija lekara apsolutno neophodna kada bolesnici imaju višegodišnji osećaj gorušice.

Bolesnici sa BJ u najvećem broju slučajeva imaju simptome uzrokovane postojanjem gastroezofagealne refluksne bolesti jer sluzokoža BJ u vidu intestinalne cilindrične metaplazije, ne stvara nikakve simptome. Najčešći simptomi koji se javljaju kod bolesnika sa BJ su:

• Dugogodišnja gorušica
• Spontano vraćanjem hrane iz želuca u jednjak (regurgitacija)
• Pojava noćne gorušice i regurgitacije
• Učestalo podrigivanje i osećaj nadutosti želuca
• Bolovi u grudima i u predelu želuca

Klasičan anamnestički podatak za postojanje BJ je višegodišnja gorušica koja se poslednjih nekoliko meseci spontano umanjila ili u potpunosti prestala. Razlog je činjenica da izmenjena sluzokoža BJ ne poseduje receptore koji signaliziraju prisustvo kiseline. Pored gore navedenih simptoma kod ovih bolesnika se javlja i osećaj otežanog gutanje hrane, koji najčešće nastaje zbog oštećene peristaltike tela jednjaka.

Veoma često ovi bolesnici imaju i problem u vidu pojave dugogodišnjeg suvog kašalja. Suv kašalj je uzrokovan stalnim vraćanjem želudačnog sadržaja ne samo u jednjak već i u disajno stablo.

Komplikacije

Najznačjanija komplikacija Barrett-ovog jednjaka je adenokarcinom jednjaka. Nakon nekog vremena, od metaplastične cilindrične sluzokože jednjaka (intestinalna metaplazija) mogu da nastanu prekancerozne promene odnosno displazija. Termin „displazija“ se odnosi na nespecifične nepravilnosti tkiva ili ćelije usled koje one postaju dezorganizovane i počinju da podsećaju na maligno tkivo ili karcinomske ćelije. Vremenom ove ćelije prerastaju u pravi karcinom. Osnovne komplikacije Barrett-ovog jednjaka su:

• displazija lakog stepena
• displazija teškog stepena
• adenokarcinom jednjaka

Displazija visokog stepena se sama po sebi uvek mora posmatrati kao početna faza karcinoma jednjaka.

Ponekad je teško patohistološki identifikovati prekancerozne promene, naročito kada postoji zapaljenje uzrokovano izrazitim refluksom želudačnog sadržaja. Baš iz ovog razloga se preporučuje da se biopsija tkiva kod sumnje na postojanje BJ uvek načini nakon odredjenog vremena terapije inhibitorima protonske pumpe.

Napredovanje od Barrett-ovog jednjaka (intestinalne metaplazije) preko displazije do karcinoma jednjaka nije tako učestalo. Iz Barrett-ovog jednjaka na  godišnjem nivou od 0.12 do 0.33 % pacijenata razvije karcinom. Sa druge strane u periodu od četiri godine relativni rizik za nastanak karcinoma jednjaka iz intestinalne metaplazije iznosi 1.1 do 3.5 %.

Osnovni faktori progresije intestinalne metaplazije u karcinom jednjaka:

• dužina
• postojanje BJ više od 10 godina
• zapaljenje završnog dela jednjaka, ezofagitis
• starosna dob (˃ 50 godina),
• muški pol
• gojaznost

Praćenje prekanceroznih promena pre svega intestinalne metaplazije i displazije niskog stepena se apsolutno preporučuje kod svih pacijenata. Praćenje podrazumeva redovne endoskopije sa biopsijama uz napomenu da su u međuvremenu preduzete sve mogućnosti adekvatnog lečenja ovih bolesnika. Ovakvim pristupom se mogu otkriti laka ili teška displazija sluzokože jednjaka, ali i karcinom u ranoj fazi, kada ga je moguće značajno efikasnije lečiti.

Preporuke

Bolesnici koji najmanje jednom nedeljno imaju simptome GERB-a, a koji su prisutni u periodu od poslednjih pet godina, i koji uz to imaju mnogobrojne faktore rizika za nastanak karcinoma jednjaka, moraju obavezno biti dijagnostikovani zbog sumnje na postojanje BJ. Faktori koji dodatno individualno povećavaju rizik od nastanka BJ su starija životna dob i naročito gojazni pacijenti.

Napisao:
Prof. dr Aleksandar Simić
specijalista opšte hirugije

Objavio:
Reflux Centar
Centar za oboljenja gornjeg digestivnog sistema