Komplikacije GERB-a

Sve komplikacije gastroezofagealne refluksne bolesti mogu se podeliti u tri velike kategorije:

1. Zapaljenske: ezofagitis i ulkus jednjaka.
2. Posledice ezofagitisa: peptične stenoze i Barrett-ov jednjak.
3. Ekstraezofagealne – faringo-laringealni refluks

Najveći broj pacijenata sa gastroezofagelanom refluksnom bolešću neće razviti ozbiljne komplikacije, naročito kada je refluks adekvatno lečen. Međutim, broj ozbiljnih komplikacija može rasti kod pacijenata sa dugogodišnjim osećajem gorušice i postojanjem GERB-a.

GERB	Francuska	Nemacka	Italija	Engleska
GERB
Prevalenca (%)	7.8%	15%	18%	12.6%
% populacije > 60 g.	21%	21%	20%	16%
Incidenca ezofagitisa	20%	20%	20%	20%
Incidenca peptičnih stenoza	10%	8%	10%	8%
Incidenca Barrett-a	12%	12%	10%	12%
Incidenca AdenoCa kod Barrett-a	8%	8%	8%	8%

Refluksni ezofagitis

Najčešća komplikacija GERB-a je postojanje refluksnog ezofagitisa, odnosno zapaljenja sluzokože jednjaka uzrokovano dejstvom hlorovodonične kiseline i duodenalnog sadržaja na sluzokožu završnog dela jednjaka. Bolesnici sa ovim komplikacijama po pravilu imaju značajnije hernije hijatusa jednjaka, a stepen oštećenja se deli na 4 osnovne grupe (Los Anđeles klasifikacija) u zavisnosti od težine oštećenja sluzokože.

U pojedinim stanjima usled hroničnog gastroezofagealnog refluksa može nastati Schatzki-jev prsten koji predstavlja fibrozno suženje na mestu spajanja jednjaka i želuca. Većina ovakvih prstenova se slučajno dijagnostikuju i povremeno mogu izazvati osećaj disfagije.

Barrett-ov jednjak

Od svih komplikacija GERB-a najznačajnija je pojava Barrett-ovog jednjaka, koji nastaje kada se zbog dugogodišnjeg hroničnog refluksa kiseline u jednjak, normalne ćelije koje oblažu distalni jednjak (pločastoslojevita sluzokoža) zamene drugim tipom ćelija (cilindrična – intestinalna sluzokoža).

Ovaj proces obično nastaje ponavljanim oštećenjem mukoze jednjaka, i najčešće je uzrokovan dugotrajnom gastroezofagealnom refluksnom bolešću. Intestinalne ćelije imaju mali rizik od transformisanja u maligne ćelije. Zbog toga, osobama sa Barrett-ovom jednjakom se preporučuju periodične kontrolne endoskopije u cilju praćenja ranih upozoravajućih znakova karcinoma. Postoje dva glavna tipa karcinoma jednjaka, adenokarcinom i skvamocelularni karcinom. Najveći faktor rizika za adenokarcinom je Barrett-ov jednjak. Adenokarcinom jednjaka poslednje dve decenije u svetu ima najveći porast incidence medju svim solidnim tumorima.

Ulkus jednjaka

Kao poseban oblik komplikacije GERB-a redje se mogu javiti i ulkusi (čirevi na jednjaku). U nekim slučajevima se kod ulkusa na jednjaku može javiti i izrazitije krvarenje. Bolesnici ne moraju biti svesni krvarenja, ali se ono može detektovati u uzorku stolice testom na okultno krvarenje.

Suženje jednjaka

Peptično suženje (stenoza) jednjaka nastaje kao posledica zaceljenja ezofagitisa. Ošetećenje kiselinom može izazvati ožiljne promene i suženje jednjaka što može dovesti do zaglavljivanja hrane i lekova u jednjaku.

Suženje je uzrokovano ožiljnim tkivom koje nastaje kao rezultat hroničnog zapaljenja završnog dela jednjaka, odnosno kada u više navrata nastaje oštećenje i zarastanje same sluzokože jednjaka. Suženja su uglavnom kratka u dužini i lokalizovana na ili u nastavku ezofagogastričnog prelaza. Endoskopijom se takodje mogu videti okolna polja refluksnog ezofagitisa. Glavni simptom kod ovih oboljenja je disfagija za čvrstu hranu i povremena opstrukcija jednjaka.

Faringo-laringealni refluks

Ekstraezofagealne komplikacije najčešće nastaju kao posledica refluksa želudačnog sadržaja u ždrelo, larinks, usnu duplju ili disajne puteve. Ovakva vrsta refluksa se naziva faringo-laringealnim (PLR), i on može dovesti do nastanka promuklosti, hroničnog kašalja, gorčine u ustima, osećaja stranog tela („knedle”) u grlu, dok se ređe mogu javiti otežano i bolno gutanje.

U poređenju sa jednjakom, sluzokoža ždrela je mnogo osetljivija na dejstvo kiselog želudačnog sadržaja. PLR može dovesti do komplikacija kao što su erozije zuba, hronični sinusitis, zapaljenje srednjeg uva, laringitis, faringitis, astma i ponovljena zapaljenja pluća (aspiraciona pneumonija). Hronični kiselinski refluks u pluća može potenijalno uzrokovati trajno oštećenje, zvano plućna fibroza ili bronhiektazije.

Danas čak 30% osoba sa PLR ima hronični kašalj, 50% laringitis i povremenu promuklost, 70 % osoba koje boluju od astme imaju GERB (40 % imaju endoskopski nalaz refluksnog ezofagitisa), a postoji i direktna povezanost sa karcinomima larinksa i hipofarinksa. Osnovne dijagnostičke procedure kod PLR su laringoskopija, endoskopija i dualna 24 časovna pH metrija sa impedancom. Oko 25 % pacijenata koji obole od karinoma donjeg dela ždrela ili larinksa duži niz godina imaju hronični PLR.

Napisao:
Prof. dr Aleksandar Simić
specijalista opšte hirugije

Objavio:
Reflux Centar
Centar za oboljenja gornjeg digestivnog sistema