Gastroskopija

„ Oko vidi stvari mnogo jasnije u snovima nego mašta u stvarnosti.„
Leonardo da Vinči (1452 – 1519)

Endoskopija gornjeg digestivnog trakta, ezofagogastroduodenoskopija (EGDS) ili gastroskopija danas predstavlja najbitniji dijagnostički pregled kod oboljenja jednjaka, želuca i početnog dela dvanaestopalačnog creva. Endoskopija se definiše kao vizuelna inspekcija unutrašnjosti organa korišćenjem endoskopa. Pregled se izvodi fleksibilnim endoskopom (aparat koji na svom vrhu ima kameru i svetlo), koji se kroz usnu duplju plasira u digestivni trakt uz stalno ubacivanje vazduha da bi se unutrašnji organi proširili i mogli adekvatno sagledati. Lekar koji izvodi pregled dobija detaljan uvid u stanje sluzokože organa gornjeg digestivnog trakta. Na osnovu ovog pregleda mogu se sa sigurnošću postaviti brojne dijagnoze i ordinirati adekvatna terapija.

AP Simić, OM Skrobić, PM Peško. A Review. A Surgeon’s Role in the Management of Early Esophageal, EGJ and Gastric Lesions. Digestive Diseases 2019;37(5):355-363. 

Indikacije

Svaki simptom koji dugo traje a koji ukazuje na oboljenje jednjaka ili želuca zahteva ezofagoskopiju, čak i u slučajevima kada radiolografski pregled nije ukazao na patološki nalaz. Endoskopija je značajno proširila mogućnost razumevanja mehanizama oboljenja jednjaka i želuca, a lečenje pojedinih bolesti bez ove dijagnostičke procedure je postalo nezamislivo.

Tehnika

Pregled se može izvoditi u lokalnoj ili kratkotrajnoj intravenskoj anesteziji. Lokalna anestezija podrazumeva primenu anestetika u obliku spreja ili gela koji se nanosi u ždrelo neposredno pre pregleda da bi se smanjio nadražaj aparatom pri uvođenju istog. Kratkotrajna intravenska anestezija (analgosedacija) podrazumeva kratkotrajnu intravensku primenu lekova koji će omogućiti da se pacijent opusti i da ne oseća neprijatnost. Ukoliko dobijete analgosedaciju potreban Vam je pratilac da Vas odveze kući nakon pregleda.

Tokom pregleda pacijent leži na posebno dizajniranom endoskopskom stolu, na levom boku sa glavom savijenom unapred. U usta se plasira posebni plastični štitnik za aparat, koji treba da se zagrize. Ovaj plastični štitnik ne dozvoljava da pacijent zagrize endoskop, ali i štiti vaše zube. Pregled se izvodi fleksibilnim endoskopom, koji se kroz usnu duplju veoma pažljivo plasira u digestivni trakt uz stalno ubacivanje vazduha da bi se unutrašnji organi proširili i mogli adekvatno sagledati. Tokom pregleda se detaljno posmatra građa i struktura sluznice ždrela, jednjaka, želuca i početnog dela dvanaestopalačnog creva. Endoskopijom se može detaljno proceniti prisutnost ili odsutnost zapaljenja celog gornjeg digestivnog trakta: jednjaka (ezofagitis), želuca (gastritis), ili dvanaestopalačnog creva (duodenitis). Ovom dijagnostičkom procedurom se takodje procjenjuju i promene morfologije, odnosno postojanje suženja (stenoza), čireva (ulkusa), polipa ili tumora.

Pored samog pregleda u toku endoskopije kroz instrument je moguće ubaciti različite posebno prilagođene instrumente koji služe za uzimanje isečaka tkiva (biopsija), uklanjanje stranih tela, zaustavljanje krvarenja i sprovođenje širenja (dilatacije) suženih delova gornjeg digestivnog trakta. Veoma često je tokom endoskopskog pregleda potrebno uzeti isečke tkiva (biopsije), koji se potom posebno histološki obrađuju, a na osnovu njih dobijamo dodatne podatke, često nezamenjive i neophodne u daljem toku lečenja.

Savremeni endoskopi sliku projektuju preko video sistema na poseban monitor koji nudi uvećanje i zamrzavanje slike, kao i pravljenje fotografija ili video zapisa čime se omogućava velika dijagnostička preciznost.

Gornja fleksibilna endoskopija je u suštini vrlo bezbedna procedura. Po završetku pregleda pacijent može osećati određene blaže nelagodnosti kao što su: osećaj nadutosti, grčeve u trbuhu, nagon na povraćanje, podrigivanje, suvoću grla. Navedene tegobe prolaze uglavnom u prvim satima nakon pregleda a najkasnije za 24h.

Visoka spektralna tehnologija

Precizno i pouzdano endoskopsko ispitivanje i dijagnoza zahtevaju otkrivanje finih strukturnih promena kao što su elevacija, depresija i površna oštećenja. Endoskopske slike sluzokože se razlikuju u zavisnosti od mesta u telu pacijenta, tako da konvencionalni endoskop sa belim svetlom ne proizvodi uvek slike sa jasnom i dobrom vidljivošću. Savremena spektralna tehnologija obrade slike pomaže endoskopskom pregledu i dijagnostici koristeći tehnologiju boje boje visoke rezolucije. Ova tehnologija pretvara obične slike u spektralne sa pojedinačnim talasnim dužinama i rekonstruiše ih da generišu fine slike visoke rezolucije, čime se značajno unapređuje endoskopski pregled i dijagnoza.

Ova tehnologija je od posebnog značaja u diijagnostikovanju Barrett-ovog jednjak akao i ranih formi karcinoma jednjaka.

Interventna gastroskopija

Sama endoskopija može imati i terapeutske svrhe kada je tokom pregleda moguće načiniti i specifične procedure u cilju prevencije potrebe za hirurškim lečenjem.

Napisao:
Prof. dr Aleksandar Simić
specijalista opšte hirugije

Objavio:
Reflux Centar
Centar za oboljenja gornjeg digestivnog sistema